olt Adj. 1. ‘nicht mehr jung, bejahrt’ allg. – lauter olle
Leite Alt-Cöthen 8; dat Paiad (Pferd) is all d SA-Dä;
Dä Zeitung brochte ole Simon von Darßen alle acht
Da’e einmal … Klaus 1936,2; subst.: Dat harre den Ol-
len gefall’n … Rauch 1929,126; Rda.: je ölder je dum-
mer Wb-We 95; je ölder, je dölder HA-Oh; Sprw.: Olt
Mann, jung Ww, Slechten Ttverdrw. Hochzeit-Altm
63; Olt bi olt un jung bi jung. Spr-Altm 76; man word olt
wie ne Kau un leert noch immer tau Sprw-Börde; man
ward te freuh olt un te späde gescheut WO-Gu; n’ elen
Hunt is nist mer btebringen HA-Oh; Kinner un oll Lü’
seng’n die Wahrheit. Bewohner-Altm 1,344; Olt un kolt
un kain Vörmoejen, Dat sünt drai Dinge, dai niss ‘toejen.
Lieder-Ma Nr. 779 (WO-Ol). – 2. ‘ein bestimmtes Alter
habend’ allg. – … all fäftig Johr olt … Hausfr-Altm
1927,41 (STE-Ber); W düse vair Jre lt wr … Tiedge
1954,39; Paul war zwee Joahre ölder as Max … Heimat-
kalender-Je 1927,118 (JE2-Vie). – 3a. ‘nicht mehr neu,
lange gebraucht, abgenutzt’ verbr. – dor wnd awwor
in anne le Bde DE-Ca; der Kn is ald Elbschifferspr.
318 (WO-Ro); Sprw.: an’n eln Slarm’n (Pantoffel) is
nich mer fel te flicken HA-Oh. – 3b. ‘seit längerer
Zeit vorhanden, vor langer Zeit entstanden’ verstr. –
olle Jeschichten JE1-HWa; de ollen Buerjeschlechter
Lautdenkmal 1937 (OST-Schön); Rda.: hei is noch t de
ele Welt ‘er ist altmodisch’ HA-Oh; Hei war von de ole
Mode … dass., Wedde 1938,77. – 3c. ‘vom vergange-
nen Jahr’ vereinz. – Mr kochen noch le Kartoffel’l un
kfen noch kne neien. Wb-Ak 15. – 4. Ausdruck einer
vertraulichen Einstellung zu Personen, vereinz. – Uns’
oll klein Jung … Wb-Altm* 64; ollet Hs JE2-Scho. – 5.
zur negativen Charakterisierung von Personen, Tieren
und Sachen, verbr. – oller Dummkopp ZE-Roß; tr le
Fatske Wb-Be; d le schpskop brke k nich te kom-
men Wb-Nharz 137; De olle Tache (Hündin) Spr-Asch
42; d ’l Micken sin awwer z lestich. Wb-Ak 15; d
het d olle Tsicke awärra henneköddelt JE2-Scho; sönne
olle Schiete HA-Bee.
Leite Alt-Cöthen 8; dat Paiad (Pferd) is all d SA-Dä;
Dä Zeitung brochte ole Simon von Darßen alle acht
Da’e einmal … Klaus 1936,2; subst.: Dat harre den Ol-
len gefall’n … Rauch 1929,126; Rda.: je ölder je dum-
mer Wb-We 95; je ölder, je dölder HA-Oh; Sprw.: Olt
Mann, jung Ww, Slechten Ttverdrw. Hochzeit-Altm
63; Olt bi olt un jung bi jung. Spr-Altm 76; man word olt
wie ne Kau un leert noch immer tau Sprw-Börde; man
ward te freuh olt un te späde gescheut WO-Gu; n’ elen
Hunt is nist mer btebringen HA-Oh; Kinner un oll Lü’
seng’n die Wahrheit. Bewohner-Altm 1,344; Olt un kolt
un kain Vörmoejen, Dat sünt drai Dinge, dai niss ‘toejen.
Lieder-Ma Nr. 779 (WO-Ol). – 2. ‘ein bestimmtes Alter
habend’ allg. – … all fäftig Johr olt … Hausfr-Altm
1927,41 (STE-Ber); W düse vair Jre lt wr … Tiedge
1954,39; Paul war zwee Joahre ölder as Max … Heimat-
kalender-Je 1927,118 (JE2-Vie). – 3a. ‘nicht mehr neu,
lange gebraucht, abgenutzt’ verbr. – dor wnd awwor
in anne le Bde DE-Ca; der Kn is ald Elbschifferspr.
318 (WO-Ro); Sprw.: an’n eln Slarm’n (Pantoffel) is
nich mer fel te flicken HA-Oh. – 3b. ‘seit längerer
Zeit vorhanden, vor langer Zeit entstanden’ verstr. –
olle Jeschichten JE1-HWa; de ollen Buerjeschlechter
Lautdenkmal 1937 (OST-Schön); Rda.: hei is noch t de
ele Welt ‘er ist altmodisch’ HA-Oh; Hei war von de ole
Mode … dass., Wedde 1938,77. – 3c. ‘vom vergange-
nen Jahr’ vereinz. – Mr kochen noch le Kartoffel’l un
kfen noch kne neien. Wb-Ak 15. – 4. Ausdruck einer
vertraulichen Einstellung zu Personen, vereinz. – Uns’
oll klein Jung … Wb-Altm* 64; ollet Hs JE2-Scho. – 5.
zur negativen Charakterisierung von Personen, Tieren
und Sachen, verbr. – oller Dummkopp ZE-Roß; tr le
Fatske Wb-Be; d le schpskop brke k nich te kom-
men Wb-Nharz 137; De olle Tache (Hündin) Spr-Asch
42; d ’l Micken sin awwer z lestich. Wb-Ak 15; d
het d olle Tsicke awärra henneköddelt JE2-Scho; sönne
olle Schiete HA-Bee.
Lautf.: olt, old [olt] vereinz. ö/s nwaltm., verbr. brdb. n/ö el-
bostf.; oll Id-Altm, Wb-Altm* 64; [lt] Mda-Ar 24, Siedler-Je §
74 (JE2 JE1); oolt, oold, [lt] Wb-Altm 149, verbr. w/s elbostf.,
Mda-Sti 4, BA-Ha; elt vereinz. w elbostf.; [t], [d] verbr.
nwaltm.; uot OSCH-Di; [ald] Elbschifferspr. 318 (STE-Bit Tan,
WO-Ro, JE2-Mi Pa); lt KÖ-KlPa; [lt], [ld] verbr. anhalt. –
Gram.: sw. (m., f., n.) Nom. Sg./gem. Dekl. f. Nom. Sg., auch
subst.: olle, [ol] verstr. s Altm., JE2-Gü Scho, verbr. mbrdb.
n/ö elbostf., Wb-Be, Alt-Cöthen 8; oll, [ol] verstr. nwaltm.
nbrdb.; [l] Siedler-Je § 136d (JE2 JE1), Teuchert o.J. 83
(JE2-GrMa); o(h)le, [l] verbr. w/s elbostf., Mda-Sti 38, KÖ-
Ed; ele HA-Oh, [] Id-Eilsa 81; alte vereinz.[1237]
anhalt.; ahle KÖ-GrPa, Richter o.J. 5; aole, [l] Mda-Ro, BE-Gü, verstr.
anhalt.; subst. Pl. (1.): Ollen Rauch 1929,126; Olen, l’n WE-
Velt, Wb-We 95, Mda-Sti 4; elen HA-Oh; Kompar.: ölder
Heimatkalender-Je 1927,118 (JE2-Vie), Wb-Holzl 147, HA-
Oh, Wb-We 95; öller STE-Hü, JE2-Schön; elder Wb-Nharz
137, Mda-Sti 9; [elr] QUE-Di; [er] ZE-Roß.
bostf.; oll Id-Altm, Wb-Altm* 64; [lt] Mda-Ar 24, Siedler-Je §
74 (JE2 JE1); oolt, oold, [lt] Wb-Altm 149, verbr. w/s elbostf.,
Mda-Sti 4, BA-Ha; elt vereinz. w elbostf.; [t], [d] verbr.
nwaltm.; uot OSCH-Di; [ald] Elbschifferspr. 318 (STE-Bit Tan,
WO-Ro, JE2-Mi Pa); lt KÖ-KlPa; [lt], [ld] verbr. anhalt. –
Gram.: sw. (m., f., n.) Nom. Sg./gem. Dekl. f. Nom. Sg., auch
subst.: olle, [ol] verstr. s Altm., JE2-Gü Scho, verbr. mbrdb.
n/ö elbostf., Wb-Be, Alt-Cöthen 8; oll, [ol] verstr. nwaltm.
nbrdb.; [l] Siedler-Je § 136d (JE2 JE1), Teuchert o.J. 83
(JE2-GrMa); o(h)le, [l] verbr. w/s elbostf., Mda-Sti 38, KÖ-
Ed; ele HA-Oh, [] Id-Eilsa 81; alte vereinz.
anhalt.; ahle KÖ-GrPa, Richter o.J. 5; aole, [l] Mda-Ro, BE-Gü, verstr.
anhalt.; subst. Pl. (1.): Ollen Rauch 1929,126; Olen, l’n WE-
Velt, Wb-We 95, Mda-Sti 4; elen HA-Oh; Kompar.: ölder
Heimatkalender-Je 1927,118 (JE2-Vie), Wb-Holzl 147, HA-
Oh, Wb-We 95; öller STE-Hü, JE2-Schön; elder Wb-Nharz
137, Mda-Sti 9; [elr] QUE-Di; [er] ZE-Roß.